Michelle Mangert
Begin december werd duidelijk dat de rechter het verzoek van Emile Ratelband om zijn geboortedatum op zijn geboorteakte te wijzigen heeft afgewezen. Hij had de rechtbank verzocht zijn geboortejaar van 1949 te wijzigen in 1969. Eén van de argumenten van de heer Ratelband is dat zijn werkelijke leeftijd niet overeenkomt met zijn gevoelsleeftijd. De grondslag voor dit verzoek, aldus de heer Ratelband, is gelegen in artikel 1:24 van het Burgerlijk Wetboek. In dit artikel zal ik aan de hand van de beschikking van de rechtbank een nadere toelichting geven op de verbetering van een akte zoals bedoeld in artikel 1:24 BW.
De verbetering van een akte
In artikel 1:24 BW is geregeld dat de rechtbank de verbetering kan gelasten van een akte of latere vermelding die onvolledig is, een akte of latere vermelding die een misslag bevat, doorhaling van een akte of latere vermelding die ten onrechte in een register van de burgerlijke stand voorkomt en de aanvulling van een register van de burgerlijke stand met daarin een ontbrekende akte of latere vermelding. In bovenvermelde kwestie beschouwt de heer Ratelband de geboortedatum op zijn geboorteakte als een misslag. Onder misslag in de zin van artikel 1:24 BW dient te worden verstaan fouten. Naast de in artikel 1:24 BW genoemde misslag bestaat er ook nog de ‘kennelijke misslag’ zoals bedoeld in artikel 1:24a BW. Dit artikel geeft de ambtenaar van de burgerlijke stand de bevoegdheid om ambtshalve, zonder tussenkomst van de rechter, kennelijke misslagen te verbeteren. Met kennelijke misslag wordt bedoeld omissies die voor een ambtenaar van de burgerlijke stand eenvoudig, namelijk rechtstreeks uit de stukken kenbaar zijn.
Uitleg van de rechtbank
Ter zitting heeft de heer Ratelband bevestigd dat hij daadwerkelijk is geboren op de datum zoals vermeld in zijn geboorteakte, zodat er geen sprake kan zijn van een (kennelijke) misslag. Omdat de geboorteakte die gegevens bevat die het wettelijke gezien hoort te bevatten, is ook geen sprake van een onvolledige akte. Uit jurisprudentie komt het openbare belang bij betrouwbare registers van de burgerlijke stand naar voren. De dwingende bewijskracht van gegevens uit een geboorteakte maakt dat in zo’n akte geen ruimte is voor het opnemen van fictieve gegevens. Omdat vast staat dat de heer Ratelband niet daadwerkelijk is geboren in 1969, is de door hem gewenste datum een fictieve datum en biedt de jurisprudentie daarom ook geen mogelijkheden voor toewijzing van zijn verzoek op de grond van artikel 1:24 BW. Naar het oordeel van de rechtbank kan ook geen aansluiting gevonden worden bij de wettelijke regelingen die er bestaan voor de voornaamswijziging en geslachtswijziging.
Wanneer dan wel?
In bovenvermelde zaak was geen sprake van een (kennelijke) misslag, zodat er geen grond was om de geboorteakte te verbeteren. Wanneer kan een geboorteakte wel (ambtshalve) verbeterd worden? Zoals hierboven aangegeven kan de ambtenaar van de burgerlijke stand een (geboorte)akte ambtshalve verbeteren als sprake is van een kennelijke misslag. Een voorbeeld hiervan is een duidelijke spel- of schrijffout in de naam. Het kan ook voorkomen dat de aangever van geboorte vergeet de tweede voornaam door te geven. De ambtenaar van de burgerlijke stand zal in de meeste gevallen de ouders verwijzen naar de rechtbank voor een voornaamswijziging. Ook fouten in de afstamming, bijvoorbeeld als geen vader in de akte is opgenomen, maar de ouders ten tijde van de geboorte van het kind gehuwd waren, kunnen alleen op last van de rechtbank worden verbeterd.
